U srpskoj mitologiji, termin “bijes” (u srpskoj latinici takođe “bijes”) ima slično značenje kao i u široj slovenskoj mitologiji i slovenačkoj mitologiji:
- Zao duh ili demon: “Bijes” se smatrao zlim duhom, đavolom, vragom ili demonom. Verovalo se da može da uđe u ljude ili životinje.
- Uzrok besnila i ludila: Narodna verovanja su povezivala “bijes” sa stanjima besnila, ludila i gubitka kontrole. Kada bi neko bio izuzetno ljut ili nerazuman, govorilo se da ga je “uhvatio bijes”.
- Objašnjenje psiholoških stanja: Neka psihopatološka stanja poput epilepsije, histerije i mesečarenja su se u narodu objašnjavala prisustvom “bijesa” u čoveku. Govorilo se da ga je “opsjeo” ili da ga “muči bijes”.
- Terapeutske prakse: Postojali su različiti rituali i običaji za “teranje bijesa”, uključujući vračanje, bajanje, magiju, žrtve i molitve.
- Sinonim za đavola: Pod uticajem hrišćanstva, “bijes” je često postajao sinonim za đavola ili druge zle sile.
Dakle, u srpskoj mitologiji, “bijes” prvenstveno označava zlog duha ili demona povezanog sa besom, gnevom i stanjima mentalne pomućenosti.
Bijes način obsjedanja i način istjerivanja
Način opsjedanja “bijesom” i načini njegovog istjerivanja u slovenskoj i srpskoj mitologiji (kao delovima šire slovenske mitologije) su se manifestovali kroz različita verovanja i prakse:
Način opsjedanja (“Kako bijes opsjeda”):
- Iznenadni napadi besa i ljutnje: Verovalo se da “bijes” može iznenada da zaposedne osobu, izazivajući nekontrolisane napade besa, agresije i razaranja. Osoba bi postajala neprepoznatljiva u svom ponašanju.
- Gubitak razuma i mentalna pomućenost: Opsednuta osoba bi mogla da izgubi razum, da govori nepovezano, da ima halucinacije ili da se ponaša iracionalno. Stanja poput ludila ili histerije su se ponekad tumačila kao delovanje “bijesa”.
- Fizičke manifestacije: Ponekad su se opsedanju pripisivale i fizičke manifestacije poput iznenadnih napada (npr. kod epilepsije), neobičnih pokreta ili snage van normalnih mogućnosti.
- Ulazak kroz slabosti ili grehe: Postojalo je verovanje da “bijes” lakše ulazi u ljude koji su slabi, grešni, nemoralni ili su prekršili neke tabue.
- Boravak u blizini opasnih mesta: S obzirom na to da se verovalo da “bijesi” obitavaju u divljim i udaljenim predelima, boravak na takvim mestima mogao je povećati rizik od opsedanja.
Načini istjerivanja (“Kako se bijes tjera”):
- Bajanje i vračanje: Ovo su bili uobičajeni načini za borbu protiv zlih sila. Bajalice i vračare su koristile posebne reči, formule i rituale kako bi “otjerale” “bijes” iz opsednute osobe.
- Molitve i religijski obredi: Sa dolaskom hrišćanstva, molitve sveštenika, čitanje svetih spisa i drugi religijski obredi postali su važan način za istjerivanje zlih duhova, uključujući i “bijesa” koji se poistovećivao sa đavolom.
- Tamjan i sveta voda: Korišćenje tamjana i svete vode smatralo se efikasnim načinom za pročišćenje i odbijanje zlih sila.
- Jaki mirisi i buka: Ponekad su se koristili jaki mirisi (poput belog luka ili određenih trava) i velika buka (udarci, vika) kako bi se “uplašio” i oterao “bijes”.
- Žrtve i darovi: U paganskim vremenima, ponekad su se prinosile žrtve ili darovi mitološkim bićima ili silama u nadi da će se “bijes” udaljiti.
- Fizičko vezivanje i izolacija: U ekstremnim slučajevima, opsednuta osoba bi mogla biti fizički vezana ili izolovana kako bi se sprečilo da povredi sebe ili druge dok se ne pronađe način da se “bijes” istera.
- Lekovito bilje i napitci: Određene biljke i napitci su se smatrali lekovitim i sposobnim da isteraju zle duhove.
- Rituali pročišćenja: Različiti rituali pročišćenja, poput kupanja u određenoj vodi ili prolaska kroz vatru (simbolično), mogli su se koristiti za oslobađanje od zlih uticaja.
Važno je napomenuti da su ova verovanja i prakse deo folklora i narodne medicine prošlosti. Sa razvojem nauke i medicine, mentalna i fizička stanja koja su se nekada pripisivala opsedanju “bijesom” sada se razumeju i leče na drugačiji način.
Izvorno Ai
