Nesporazumi i razlozi raspad Saveza komunista Jugoslavije

Raspad Saveza komunista Jugoslavije (SKJ) bio je ključni trenutak u političkom kolapsu bivše Jugoslavije, a uzroci su višeslojni i duboko ukorijenjeni u političke, ideološke i nacionalne razlike među republikama. Evo glavnih nesporazuma i razloga koji su doveli do raspada:

Ideološke i političke razlike

• Sukob između centralizma i federalizma: Srbija je zagovarala centralizaciju, dok su Slovenija i Hrvatska težile većoj autonomiji i konfederalnom uređenju.
• Pad Berlinskog zida i kraj hladnog rata: Otvorio je prostor za demokratizaciju, ali i za jačanje nacionalnih pokreta u republikama.

XIV vanredni kongres SKJ (januar 1990)

• Kongres je trebao riješiti unutrašnje nesuglasice, ali je završio raspadom partije.
• Delegacije Slovenije i Hrvatske napustile su kongres zbog neslaganja sa srpskim rukovodstvom, posebno oko principa “jedan čovjek – jedan glas”, koji je favorizirao srpsku većinu2.

Nacionalizam i višepartijski sistem

• Uvođenje višepartijskog sistema u republikama dovelo je do formiranja nacionalnih stranaka koje su potkopale jedinstvo SKJ.
• Pobjede opozicije u Sloveniji i Hrvatskoj dodatno su oslabile utjecaj SKJ i ubrzale proces osamostaljenja.

Etnonacionalni sukobi

• Kosovo: Nemiri i protesti Albanaca, te ukidanje autonomije, pogoršali su odnose između Srbije i ostalih republika.
• Hrvatska: Sukobi između Srba i Hrvata, uključujući tzv. “Balvan revoluciju”, najavili su buduće oružane sukobe.

Gubitak kohezivne snage

• SKJ je bio jedina organizacija koja je povezivala republike. Njegov raspad ostavio je vakuum koji je ubrzo popunjen nacionalnim interesima i sukobima
  

  Januar 1990 – Početak kraja

  • 20–22. januar: XIV vanredni kongres SKJ u Beogradu. Delegacije Slovenije i Hrvatske napuštaju kongres zbog neslaganja sa srpskim rukovodstvom, čime praktično dolazi do raspada SKJ.
  • 24. januar: Počinju masovni protesti Albanaca na Kosovu, koji prerastaju u oružane sukobe. Uvedeno vanredno stanje.

  • Februar–Mart – Višepartijski sistem i političke promjene

    • Februar: Slovenija, Hrvatska i BiH uvode zakone koji omogućavaju formiranje višepartijskog sistema.
    • Mart: SK Slovenije i SK Hrvatske mijenjaju imena i postaju socijaldemokratske partije. Slovenija izbacuje riječ “socijalistička” iz naziva republike.

    • April–Maj – Prvi izbori i nacionalni sukobi

      • 8. april: Prvi višestranački izbori u Sloveniji. Pobjedu odnosi opoziciona koalicija DEMOS.
      • 22. april: Milan Kučan postaje predsjednik Slovenije.
      • Maj: Sukobi navijača Crvene zvezde i Dinama u Zagrebu simbolično označavaju početak etničkih tenzija.

      • Ljeto – Balvan revolucija i autonomne oblasti

        • Jun–Jul: Srbi u Hrvatskoj formiraju Srpsko nacionalno vijeće i organizuju referendum o autonomiji.
        • Avgust–Oktobar: Proglašena Srpska autonomna oblast Krajina. Sukobi sa hrvatskom policijom eskaliraju
          

          Jesen–Zima – Izbori i deklaracije o nezavisnosti

          • Septembar: Nemiri na Kosovu zbog ukidanja pokrajinske skupštine.
          • Novembar–Decembar: Višestranački izbori u Makedoniji, BiH, Srbiji i Crnoj Gori. Opozicija pobjeđuje u četiri od šest republika.
          • 23. decembar: Referendum u Sloveniji – preko 90% glasača za nezavisnost.
          • Kraj decembra: Hrvatska donosi novi Ustav, definiše se kao država hrvatskog naroda.

Za preuzimanje ovog teksta treba navesti izvor te postaviti link prema ovom članku.