25. maj: Istinitost datuma Titovog rođenja, način slavljenja i uticaj na današnja vremena
Datum 25. maj je zaista bio dan koji se u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji masovno slavio kao Dan mladosti i rođendan Josipa Broza Tita. Međutim, istiniti datum rođenja Josipa Broza Tita je 7. maj 1892. godine.
Istinitost datuma Titovog rođenja
Konfuzija oko datuma rođenja Josipa Broza Tita proizlazi iz činjenice da se u različitim dokumentima, posebno onim iz perioda njegovog revolucionarnog rada kada je koristio lažne identitete, pojavljivao datum 25. maj 1892. godine. Postoji teorija da je upravo 25. maj prihvaćen kao datum rođenja zbog jednog značajnog događaja iz Drugog svjetskog rata – Desanta na Drvar 25. maja 1944. godine, kada je Tito uspio izbjeći zarobljavanje i sigurnu smrt. Stoga, 25. maj nije bio stvarni datum njegovog rođenja, već je iz političkih i simboličkih razloga proglašen njegovim rođendanom.
Način slavljenja (Dan mladosti)
Proslava Dana mladosti bila je centralni dio kulta ličnosti Josipa Broza Tita i predstavljala je jedan od najvećih praznika u SFRJ. Evo kako se slavio:
Štafeta mladosti: Glavni simbol proslave bila je štafetna palica, koja je kretala iz različitih krajeva Jugoslavije, a nosile su je stotine hiljada omladinaca i građana. Štafeta je putovala mjesecima kroz sve republike i pokrajine, sakupljajući potpise i poruke podrške Titu. Kulminacija je bila 25. maja na Stadionu JNA (danas Stadion Partizana) u Beogradu.
Slet: Na Stadionu JNA, na Dan mladosti, organizovan je grandiozni gimnastički slet. Hiljade mladih izvodilo je koreografirane vježbe i formacije koje su simbolizirale jedinstvo, snagu i prosperitet Jugoslavije, sve u čast Tita. Tito bi lično primio Štafetu mladosti od posljednjeg nosioca (obično mlade, istaknute osobe).
Svenarodni praznik: 25. maj je bio neradan dan i slavio se kao opšti praznik mladih. Organizovane su brojne proslave, sportski događaji i kulturne manifestacije širom zemlje. Cilj je bio promovisanje bratstva i jedinstva, socijalističkih vrijednosti i lojalnosti Titu i Partiji.
Proslava Dana mladosti održavala se od 1945. do 1988. godine. Posljednji slet održan je 1988. godine, a Savez socijalističke omladine Jugoslavije ukinuo je ovu manifestaciju.
Uticaj na današnja vremena
Uticaj Josipa Broza Tita i proslava 25. maja na današnja vremena je kompleksan i podijeljen:
Nostalgija za Jugoslavijom: Kod starijih generacija, posebno onih koji su odrasli u Jugoslaviji, Dan mladosti i Titovo doba često izazivaju nostalgiju. Sjećaju se stabilnosti, sigurnosti, besplatnog obrazovanja i zdravstvene zaštite, te osjećaja zajedništva. Za mnoge je to bilo “zlatno doba” u kojem se živjelo mirnije i bezbrižnije.
Kontroverze i kritike: Mlađe generacije, kao i oni koji kritički sagledavaju Titov period, ukazuju na autoritarni karakter režima, gušenje političkih sloboda, progon političkih neistomišljenika (npr. Goli otok), te ekonomske probleme koji su se javili pred raspad Jugoslavije. Rasprave o Titu i njegovom nasljeđu i dalje su vrlo žive i često polarizirajuće.
Očuvanje sjećanja: U nekim mjestima bivše Jugoslavije, posebno u Kumrovcu (rodnom mjestu Josipa Broza Tita), i dalje se okupljaju Titovi poštovaoci 25. maja kako bi obilježili godišnjicu njegovog rođenja i prisjetili se prošlih vremena. Kuća cvijeća u Beogradu, Titov mauzolej, i dalje je posjećena destinacija za mnoge koji žele odati počast.
Simbol podjela: Za neke je Tito i dalje simbol zajedništva i antifašističke borbe, dok ga drugi vide kao simbol totalitarnog režima koji je odgovoran za mnoge zločine. Njegovo nasljeđe ostaje predmetom historijskih, političkih i društvenih debata u svim zemljama nastalim na prostoru bivše Jugoslavije.
Ukratko, 25. maj je bio izmišljeni datum Titovog rođenja za potrebe masovne proslave Dana mladosti, koji je imao za cilj jačanje kulta ličnosti i promovisanje jugoslovenskih ideala. Njegov uticaj na današnja vremena ogleda se u trajnoj nostalgiji kod jednih, oštrim kritikama kod drugih, te kontinuiranim debatama o nasljeđu Josipa Broza Tita.
